«Без резерва сум голем пријател на Македонија», enrevista para LoveMK de octubre de 2014
Уште при првото запознавање со Проф. Хубеирас, недвосмислено стекнавме впечаток дека тој е голем пријател на нашата земја. Меѓу останатото рече: „Македонија има предиспозиции да биде спој меѓу истокот и западот, па дури и меѓу југот и северот, односно меѓу Средоземеното море и континенталниот дел на Балканот. Најверојатно ова наоѓање, овој спој на спротивности, на поврзување е она што најдобро ја карактеризира Македонија”.
Како се случи Вие да станете почесен конзул на РМ во покраината Валенсија?
Јас сум веќе 25 години професор по Уставно право и политички науки на Универзитетот во Валенсија. Од почетокот на мојата кариера, како истражувач, ме интересираше процесот на политичка транзиција, демократска консолидација и европска интеграција на земјите од поранешниот „социјалистички блок”. На крајот на 90-ите, а како резултат на мојата прва посета на Македонија, започна мојот интерес за ситуацијата во неа. Објавив неколку студии посветени на демократската транзиција, уставниот модел и решенијата за меѓуетничките конфликти. Овие трудови стигнале до тогашното дипломатското претставништво на Република Македонија во Мадрид. Оттаму ме запознаа со желбата на тогашната македонска влада за интензивирање на односите со Кралството Шпанија. Бев предложен да бидам почесен конзул на РМ во покраината Валенсија. И јас на драга волја прифатив!!! Оттогаш мојот интерес за Македонија и нејзиниот политички развој не престана да расте. Последниве години ја продолжив истражувачката работа и објавив нови трудови во врска со процесот на европска интеграција и пречките со кои се соочува Македонија, особено проблемот со името. Освен ова, ги продлабочив како професионалните, така и личните врски со вашата земја.
Колку често доаѓате во Македонија?
За жал јас немам некои формални задолженија поради кои би требало да ја посетувам Македонија на одредено време. И покрај тоа, во последниве пет години, сум бил три пати, два пати по повод состаноците на конзуларниот кор и третиот пат бев на одмор со моето семејство. Се надевам дека мојата следна посета ќе биде пред крајот на годинава, под услов ако се потврди една многу добра вест што ја чекам веќе неколку месеци. Но, пред сè, убеден сум дека ќе се формализираат врските за соработка на подолги патеки, меѓу мојот универзитет, Universidad de Valencia и една престижа академска институција во РМ со што ќе се овозможат почести посети во двете насоки.
Има ли нешто што посебно Ве привлекува и Ви остава неизбришлив впечаток?
Би истакнал два елемента поврзани со македонската култура кои ме привлекувале уште многу одамна, пред да почне мојата дипломатска врска со Македонија. Прво, византиската историјата и уметност поврзани со православната литургија и иконографија. Токму заради ова, уште од првиот момент Македонија за мене претставува исклучително фасцинантна земја со огромно културно богатство скриено во црквите и манастирите. Со ова богатство и со неспоредливата атмосфера на бои, убавина и мир содржано во тие места, одново и одново се запознавам со секое мое доаѓање. Второ и други аспекти на македонската култура кои ми беа непознати пред моето прво доаѓање овде ме привлекуваат и фасцинираат. Еден од нив е македонската кинематографија, за чие запознавање и дифузија со шпанската публика активно се залагам. Во Валенсија организирав неколку јавни кино проекции со еден циклус на македонски филм кој се одржа пред три години во рамките на Етнолошкиот музеј на Валенсија. Освен филмот, тука е и музиката, како традиционалната, така и модерната и посебно нивното умешно комбинирање од страна на бројни македонски групи и солисти.
Кое Ви е омилено место?
Охрид. Охрид го посетив дури во моето петто доаѓање и тоа по инсистирање на моите пријатели во Македонија. Јавно признавам колку биле во право! Охрид е автентичен, фасцинантен, место за уживање во природните и културните богатства, едно од оние места во кое секој би сакал да се изгуби.
Oмилено јадење од македонската кујна?
Сум имал повеќе прилики да уживам во македонската традиционална храна и тоа во најдобрите ресторани во земјата. Тоа е вистински фестивал за сите сетила. Сепак, за мене се попривлечни едноставните, но толку силни вкусови и ароми на секојдневната храна достапна на секој чекор: Шетајќи по Старата скопска чаршија или во придружба на едно многу студено Скопско… би ги споменал бурекот, ќебапот, штипската пастрмалија…
Што мислите за македонскиот народ?
Според мене, многу жители на Македонија мислат дека живеат во една мала земја во регион на конфликти и на некој начин непријателски соседи и на која за опстанок и се потребни моќни пријатели, иако географски далечни. Јас дефинитивно не сум пример за „моќен”, ама затоа без резерва сум голем пријател на Македонија. Убеден сум дека оваа карактеристика има разбудено многу симпатии и ми има отворено многу врати во Македонија. Како последица на овој факт, секогаш кога сум овде, буквално сум опкружен со внимание и гостопримство од страна на моите стари и нови пријатели. Тие се поттикнати од својата најискрена желба да возвратат на напорите што ги правам во Шпанија за ширење на македонската кауза.
Знаат ли Шпанците нешто повеќе за Македонија?
За мнозинството во Шпанија, Македонија се уште е непозната земја. Малкумина можат да кажат нешто повеќе за Македонија, освен дека се наоѓа некаде на Балканот, дека е татковината на Александар Велики и дека има добри кошаркари и не толку добри фудбалери. Заради ова, една од моите основни задачи како конзул и како пријател на Македонија е токму тоа, ширење на македонската култура, распространување на повеќе знаење меѓу шпанскиот народ за тоа кои се Македонците кои се предизвиците со кои се соочува земјата, со што се карактеризира овој народ и по што се разликува од соседите. Интересно е кога ги гледам вчудовидените лица на моите сограѓани кога им кажувам дека познатиот византиски император Јустинијан не се родил во Константинопол, ниту Мајка Тереза во Калкута, туку во Скопје; или дека војната во поранешна Југославија не ја допре Македонија или дека оваа земја чека за прием во Европската унија веќе цела декада заради ветото поставено од страна на една единствена земја членка на унијата.
(И. Николовски)
1. Un par de frases sobre ti ¿Desde cuando eres cónsul de Macedonia y como has llegado a este cargo?
Yo soy, desde hace ya veinticinco años, profesor de Derecho Constitucional y de Ciencia Política en la Universidad de Valencia. Y prácticamente desde el comienzo de mi carrera como investigador me he venido dedicando a temas relacionados con los procesos de transición política, de consolidación democrática y de integración europea en los países del antiguo “bloque socialista”. A finales de los noventa, y de resultas de una primera visita al país, comencé a interesarme de manera especial por el caso de Macedonia, publicando varios estudios sobre su transición democrática, su modelo constitucional, y su fórmulas para la resolución de conflictos interétnicos. En un momento dado estos trabajos llegaron a manos de la –entonces– Encargada de Negocios de Macedonia en Madrid, quien me hizo partícipe del deseo de su Gobierno por incrementar la intensidad de las relaciones con España, y me propuso ser nombrado Cónsul honorario en la Comunidad Valenciana. Y acepté.
Desde entonces mi interés por el país y por su desarrollo político no ha hecho si no aumentar, de modo que en los últimos años he desarrollado nuevos trabajos sobre su proceso de integración europea y los obstáculos a los que está teniendo que hacer frente, así como sobre la cuestión del nombre; además de incrementado mis vínculos personales, y no solo profesionales, con Macedonia.
2. ¿Con que frecuencia vienes a Macedonia?
Desafortunadamente en estos momentos no cuento con compromisos formalizados que me “obliguen” a visitar Macedonia con una determinada periodicidad. Aun así, durante los últimos cinco años he visitado el país en tres ocasiones –dos para asistir a reuniones del cuerpo consular macedonio, y otra de vacaciones en compañía de mi familia–, y confío en poder hacerlo de nuevo antes de que concluya este año, si en efecto se confirma una muy buena noticia que llevo esperando desde hace algunos meses. Pero, sobre todo, en lo que confío es en poder formalizar pronto vínculos de cooperación a largo plazo entre mi universidad –la Universidad de Valencia– y alguna prestigiosa institución académica macedonia, que hagan posible visitas –naturalmente, en ambas direcciones– mucho mas frecuentes que hasta ahora.
3. Que impresión tienes de este país? ¿Que te atrae más especialmente de Macedonia?
Hay dos elementos intrínsecamente ligados a la cultura macedonia –aunque en modo alguno exclusivos del país– que me han venido atrayendo desde mucho antes de que comenzase mi relación con éste: por un lado, la historia y el arte de Bizancio, y por otro la iconografía y la liturgia ortodoxa. Por ello, Macedonia me resultó desde el primer momento un país extraordinariamente fascinante, con cuya riqueza artística –especialmente la de sus iglesias y sus monasterios, con la incomparable atmósfera que crean esos frescos llenos de colorido y esos iconos tan llenos de piedad– he tratado de familiarizarme cada vez más en cada visita.
Pero además de lo que ya sabía que me iba a atraer antes de mi primer viaje a Macedonia, otros aspectos de su cultura, para mi desconocidos hasta entonces, me han resultado igualmente fascinantes. Uno sería su cinematografía, que he tenido el placer de ayudar a difundir entre el público español a través de varias proyecciones públicas, y hasta de un ciclo de cine macedonio de cuya organización fui responsable hace ya tres años, en el marco del Museo Valenciano de Etnología. Y otro sería su música: desde la más tradicional hasta la más actual, pasando naturalmente por los numerosos grupos y solistas que con tanto acierto han intentado combinar la una con la otra.
4. ¿Cuales son tus lugares favoritos? ¿Y tus comidas preferidas?
Por distintas circunstancias que no vienen el caso, yo no tuve la oportunidad de visitar Ohrid hasta mi quinto viaje al país. Y lo hice después de que todos y cada uno de mis amigos macedonios me hubieran hecho patente por activa y por pasiva su recriminación por esta imperdonable omisión. Ahora debo admitir que todos tenían razón: Ohrid me pareció una ciudad auténticamente fascinante; un lugar para disfrutar a la vez del arte y de la naturaleza, de la cultura y del ocio, un enclave tan privilegiado como singular, en el que uno siempre querría perderse.
En cuanto a lo segundo… yo he tenido la fortuna de haber comido en varios de los mejores restaurantes de Macedonia, y de hecho recuerdo mis varias visitas a Makedonska Kuka, en Skopje, como auténticos festivales para los sentidos –para el gusto, claro está, pero también para el olfato y la vista–, y como oportunidades inigualables para disfrutar intensa –y también extensamente– de la mejor comida que uno pueda soñar. Pero aun así, sigo quedándome con los sabores sencillos y contundentes de la comida callejera… la que uno huele mientras pasea por el bazar, y disfruta medio sentado en un banco con la sola compañía de una Skopsko bien fría: un burek, unos kebaps, una pastramalija…
3. Que impresión tienes de su gente?
En mi opinión, son muchos macedonios que viven en la convicción –no del todo infundada– de que un país pequeño, situado en un entorno conflictivo, y rodeado en buena medida de vecinos poco amistosos, necesita de amigos poderosos más allá de sus fronteras para poder sobrevivir. Yo desde luego no me hallo incluido en la categoría de “poderosos”, pero cuando menos si en la de “amigos” de Macedonia, y creo que esta condición me ha granjeado muchas simpatías y me ha abierto muchas puertas en Macedonia.
En consecuencia, siempre que he visitado el país –y de manera especial en los últimos tiempos– me he visto literalmente desbordado por el afecto y la hospitalidad de mis viejos y de mis nuevos amigos, al tiempo que conmovido por su sincero deseo de corresponder en su propia casa a los esfuerzos que yo hago en la mía en pro de la causa macedonia. En uno y otro caso, estoy convencido de ello, con el mismo espíritu altruista y desinteresado.
5. Si puedes describir Macedonia con una sola frase ¿que dirías?
Recuerdo que el primer libro sobre Macedonia que cayó en mis manos se refería al país como “the buckle of the world” (la hebilla del mundo), sin duda alguna aludiendo a su condición de nexo de unión entre Oriente y Occidente, entre el norte y el sur de Europa, entre el Mediterráneo y el interior de los Balcanes. Y quizás sea ese rasgo de ser punto de contacto, a la vez que de unión entre opuestos lo que mejor caracteriza a Macedonia. Poer lo demás, convendría no perder de vista que las hebillas son en los vestidos tradicionales macedonios piezas extremadamente importantes, y a menudo de valor incalculable, con lo que el símil estaría incluso más acertado todavía.
6. ¿Que es lo que los españoles preguntan sobre Macedonia más a menudo?
A día de hoy, Macedonia sigue siendo un país desconocido para la inmensa mayoría de los españoles. Pocos en mi país podrían decir de Macedonia algo más que que se halla ubicada en algún lugar de los Balcanes, que es la patria de Alejandro Magno, y que sus equipos juegan bien al baloncesto, y no tan bien al futbol. De manera que una de mis principales tareas como cónsul –y como amigo de Macedonia– es precisamente la de disipar ese desconocimiento: la de explicar qué son los macedonios y por qué existe Macedonia, en qué circunstancias nació y cuales son los retos a los que hoy se enfrenta, que les caracteriza como pueblo y que les diferencia de sus vecinos. Y estrechamente ligada con esa tarea, también la de deshacer malentendidos, erradicar tópicos, y romper mitos. Y la de contemplar las caras de sorpresa de mis compatriotas cuando se enteran de que ni el Emperador Justiniano nació en Constantinopla, ni la Madre Teresa lo hizo en Calcuta, sino en Skopje; o que las guerras yugoslavas nunca llegaron a suelo macedonio; o que Macedonia lleva ya casi una década aguardando su turno para entrar en la UE por culpa del veto de un solo estado de la Unión.